Գրիգ / Grig

լուսանկարը՝ Անահիտ Հայրապետյանի

Ագռավներ

- Ի՞նչ եղար,-դուռը կիսաբաց անելով` հարցնում է.

-Գալիս եմ ,պապի°,-պատասխանում ու կացինը վերցնելով` դուրս եմ գալիս:

Իջնում ենք անհարթ ճանապարհով, պապս առջևից է գնում, շուրջբոլորը ծաղկած ծիրանենիներ են:

-Թու,թու,թու,էս տարի լավ բերք է լինելու,-ծառերին նայելով` ոգևորված ասում է,-բա, ես վաղը չեմ լինի, դու պիտի գաս,նայես,ջրես ծառերը...

Ձայն չեմ հանում,նա շարունակ խոսում է,իջնում ենք:

-Սա° է,-մատնանշելով բարդին` ասում է, ու մոտենում ենք ծառին,- միայն զգույշ,մի վնաս չտա°ս քեզ...,-

Պապս գնում է, նայում եմ բարդուն. հաստ չէ,  բայց բարձր է. <<երկու ժամում կվերջացնեմ>> մտածում ու  սկսում եմ կացնահարել:

Մեկ ժամ անցել է .<<մի քիչ հանգստանամ>>. նստում եմ  մի քարի ու վառում ծխախոտը:Նայում եմ երկինք՝ ագռավները պտտվում,աղմկում են <<ինչ սկսել եմ,  պտտվում են>>նկատում,սակայն նշանակություն չտալով` վերջացնում եմ ծխելը ու շարունակում կտրել:Մի քանի հարվածից հետո ուշադրությունս գրավում է ագռավը,որ իջնում ու կանգնում է քիչ հեռվում:Ոչ այդքան մեծ ագռավ է. մի աչքը չկա, բարակ ոտքերը շարժելով  մոտենում է, կռանում եմ,այնքան է մոտեցել,որ ձեռքս երկարելու դեպքում կբռնեմ:Աշխատում եմ հնարավորինս անշարժ մնալ՝ չվախեցնելու համար,նայում եմ դատարկ ակնախոռոչին:<<Երևի ձագ է>>մտածում եմ, ագռավը մի քանի քայլ էլ է անում, հետո կանգնում,նայում աչքերիս  և  հանկարծակի նետվելով դեպի ծխախոտատուփը,որ գետնին էի թողել, վերցնում է ու թռչում:

<<Փաստորեն ճիշտ է >>,-հիշելով,որ պապս միշտ ասում է,թե ագռավները գող են ու արդեն որերորդ օճառն են գողացել իրենից, ժպիտը դեմքիս հետևում եմ ագռավի թռիչքին:Նա բարձրանում, ճարպիկ շարժումով անհայտանում է բարդու ճյուղերի մեջ,հետո շատ չանցած նորից հայտվում օդում:Հայացքիցս չի վրիպում ծխախոտատուփի բացակայությունը, << տարավ բույնը >> նկատելով,որ ծառի միջնամասում  բույն է հյուսված` ասում եմ քթիս տակ ու ոգևորությամբ շարունակում կացնահարել,ասես  պատժում եմ փոքրիկ գողին...

Ծառը ճարճատյունով տապալվում է:Անհամբեր մոտենում եմ՝գտնելու բույնը,հետաքրքիր է՝ տուփը արդյո՞ք այնտեղ է...<<Գուցե հարձակվեն>>անցնում է մտքովս,նայում եմ երկինք. ոչ մի ագռավ չկա,սկսում եմ ուսումնասիրել բույնը:Հայելու կտորներից ու այլ մանր-մունր անպիտան իրերից բացի ոչինչ չկա, հանկարծ շղթա հիշեցնող ինչ-որ բան է երևում: Զգուշությամբ քաշում եմ,իրոք շղթա է,արծաթագույն շղթա՝ վրան էլ ոսկեգույն կոպեկի նման   կլոր...

-Բախտ եմ ասել, է՜,-թաշկինակով տրորելով գտածոն` ոգևորված ասում եմ,-տեսնես ոսկի՞ է:

Կլոր զարդի վրա փորագրված է<<Արամ>> նայում եմ, փորձում մտապատկերումս ստեղծել նրա կերպարը,պատկերացնել՝ինչպիսին եղած կլինի դեմքը վզնոցի բացակայությունը նկատելիս ...<<Գող են, էլի,գող >> ժպիտը դեմքիս մտածում ու նայում եմ երկինք,նորից ոչինչ...

Վզնոցը գցելով գրպանս,վերցնում եմ կացինն ու հեռանում:Պապիս ոչինչ չեմ ասում ,մտնելով տնակ`արագ փոխում եմ հագուստս ու շտապում կայարան:Գնացքում՝ամբողջ ճանապարհին մտածում եմ վզնոցի մասին,փորձում կռահել՝ինչ կարժենա...

-Մա°մ,-մտնելով տուն բղավում եմ,անցնում սենյակից սենյակ,<<երևի խանութ է գնացել>>մտածում ու պառկելով բազմոցին` սկսում եմ խաղալ վզնոցի հետ:Գցում եմ վիզս,շուռումուռ տալիս,անընդհատ նայում եմ գրությանը... շուտով հոգնում եմ ,կոպերս ավելի ու ավելի են  ծանրանում...

-Լռությու°ն...,- լսվում է ձայնը.

Ճաղերի հետևում եմ, քիչ հեռու  երեք ագռավներ են,կողք կողքի նստած են  սեղանի հետևում.

- Լռություն պահպանե°ք,- մուրճը մի քանի անգամ հարվածելով սեղանին` նորից բղավում է մեջտեղի ագռավը,-

- Ձեզ մեղավոր ճանաչո՞ւմ եք,-նայելով իմ կողմը` հարցնում է.

 Նայում եմ շուրջս՝ մեծ դահլիճ է,ամենուր ագռավներ...

-Ամբաստանյա°լ, ձեզ մեղավոր ճանաչո՞ւմ եք,- կրկնում է.

Ձայն չեմ հանում,շարունակ կողքերս եմ նայում:

-Դատարանը հեռանում է վճիռ կայացնելու,-լռությունիցս զայրացած` բղավում է մեջտեղի ագռավը ու երեքով հեռանում են:

Դահլիճում աղմուկ է բարձրանում,բոլոր ագռավները իրար հրելով մոտենում են ճաղերին,հետին շարքինները ցատկոտում են  գոնե մեկ  հայացք գցելու համար...

-Գրազ կգամ` երկու րոպե հազիվ ձգի,-ճաղերի մոտ կանգնած ագռավներից մեկը ասում է կողքինին:

-Նախորդին էլ էիր նույնը ասում,-արհամարհական պատասխանում է կողքինը...

Հանկարծ լսվում է մուրճի մի քանի հարված ու բոլորը ակնթարթորեն հեռանալով ճաղերից՝գրավում են նախկին տեղերը:Երեք ագռավները նորից նստարանի հետևում են.

-Կառ,կառ...-ինչ-որ թղթի նայելով`սկսում է մեջտեղինը.

Ոչինչ չեմ հասկանում, շուրջս եմ նայում,ասես փնտրում եմ մեկին,ով կմեկնի՝ ինչ է կարդում...

-Դատապարտել մահապատժի° ,-ավարտելով երկար ճառը ասում է, ու բոլոր ագռավները իմ կողմ են նայում:

-Ի՞նչ,-շփոթված հարցնում եմ,թվում է սխալ լսեցի,սակայն մահապատիժ բառը դեռ հնչում է ականջներումս,-չեմ հասկանում,ի՞նչ եք ուզում ինձնից,-

- Վճիռը բեկման ենթակա չէ°,-անկիրք պատասխանում է,-ի կատար ածել:

Չեմ հասցնում ձայն հանել,ագռավները աղմուկով նետվում են դեպի ինձ,հաջորդ պահին արդեն կանգնած եմ դահլիճի կենտրոնում՝աթոռի վրա,ձեռքերս կապված են:Ագռավները շրջանի մեջ են առել,սպասում են...Հանկարծ նրանցից մեկը թռչելով դեպի առաստաղ՝ ուղիղ գլխիս վերևում ամրացնում է ծայրը օղ արած պարանը.

- Ի՞նչի համար,-հասկանալով,որ պատրաստվում են ինձ կախաղան հանել՝ սարսափած բղավում եմ,- ի՞նչ եմ արել:

-Վերջին ցանկությու°նդ,-թիկունքից լսում եմ ու մեկը օղը անցկացնում է վիզս.

-Ախր ի՞նչ եմ արել...,-բղավում եմ անզորությունից .

-Վերջին ցանկությու°նդ,-կրկնում է ձայնը.

Փորձում եմ տեսնել՝ով է թիկունքումս,չի ստացվում...

-Ծխել եմ ուզում,-համոզված լինելով,որ ագռավները չեն ծխում,ասում եմ՝ փորձելով անախորժ վիճակի մեջ գցել նրանց:

<<Ստացվեց>>մտածում եմ՝նկատելով,որ շփոթված իրար են նայում ու ոչ-ոք տեղից չի շարժվում:

-Փոքրիկ գո°ղ ,դու ե՞ս,-տեսնելով միաչքանի ագռավին,որը ճեղքելով շրջանը դեպի ինձ է շտապում , ուրախ բղավում եմ,ասես վաղեմի ծանոթի եմ հանդիպել,ասես փրկված եմ...

-Գողը ե՞ս եմ,թե դու,-թռչելով ուսիս` արհամարհական ասում է ու բերանիս մոտեցնելով բաց ծխախոտատուփը` ավելացնում,-վզնոցը,որ չգողանայիր այս օրը չէիր ընկնի,դե հիմա մեռիր:

-Չէ...,-նկատելով ծխախոտատուփը, իմ ծխախոտատուփը՝ բղավում եմ,փորձում ազատվել :

Ինչ-որ մեկը հարվածում է աթոռին,  անտանելի ցավ եմ զգում պարանոցի շրջանում,մարմինս ճոճվում է օդում,ագռավները մոտեցել,ագահ հայացքով նայում են,ասես վախենում են աչքերը թարթել,որ չկորցնեն և ոչ մի ակնթարթ :

-Ասում էի չէ՞ երկու րոպե հազիվ ձգի,հիմա ուշքը կգնա-լսում եմ.

Արցունքը լցվել է աչքերս, լավ չեմ տեսնում,շունչս կտրվում է, սկսում է մթնել...հեռվից ինչ-որ մեկը անունս է տալիս,ձայնը ավելի ու ավելի է մոտենում, ծանոթ ձայն է...

-Մա՜մ,-խորը շունչ քաշելով բղավում ու աչքերս բացում եմ:

Տանն եմ՝բազմոցին,ագահաբար օդ եմ կլանում, մայրս վախեցած ինձ է նայում,արտասվում է...

-Ի՞նչ է եղել,- հարցնում եմ,-մա°մ ի՞նչ է եղել:

-Փաթաթվել էր...փաթաթվել էր վզիդ, խեղդում էր,-ցույց տալով գետնին ընկած վզնոցը հեծկլտում է,-հազիվ պոկեցի...

Ելնում ու շտապում եմ միջանցք, գլուխս պտտվում է, ինձ թույլ եմ զգում, նայում եմ հայելուն՝վզիս շղթայի հետքն է տպված,տեղ-տեղ արյուն է...Մայրս շարունակ ինձ է նայում ու արտասվում,աչքերում անսահման վախ կա...

Գետնից բարձրացնելով վզնոցը` սարսափով նկատում եմ,որ <<Արամ>> գրության փոխարեն անվանս առաջին տառերն են...Վազում եմ դեպի պատուհանը ,մի կողմ հրելով վարագույրը՝ նետում հնարավորինս հեռու ,և հենց այդ պահին աչքիս առաջ  մի ագռավ  օդում բռնում է վզնոցն ու հաջորդ վայրկյանին անհայտանում տեսադաշտից: